Recent verscheen bij uitgeverij Asoka Het verborgen licht. Verhalen van 25 eeuwen verlichte vrouwen. De originele Amerikaanse versie had het over ‘The Hidden Lamp’ en dat lijkt me correcter. De inleiding van Zoketsu Norman Fisher stelt dat de klassieke verzamelingen zenverhalen zijn voortgekomen ‘uit een vrijwel uitsluitend mannelijke beoefeningspraktijk wat zich ook weerspiegelt in hun stijl: beknopt en pregnant, compromisloos, krachtig, vol zinswendingen uit de spreektaal en vol humor, soms (maar niet altijd) nuttig – en in het algemeen veeleer terughoudend’. Nou, die zit.
Deze verzameling verhalen van 25 eeuwen verlichte vrouwen moet de balans wat meer in evenwicht brengen. En dus draagt een bonte stoet zenmeesteressen (die benaming alleen al) voorzien van rakusu’s in de meest diverse kleuren, verhalen aan van strijdvaardige ‘zusters’, ‘grootmoeders’, vaak naamloos, die de beter bekende mannelijke zenleraren wel even een koekje van eigen deeg serveerden (of net niet serveerden, dat kwam ook voor).
Het onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke zenleraren en bij uitbreiding allen die de weg van zen gaan, is vanuit een absoluut standpunt niet echt belangrijk maar vanuit een relatief standpunt is het dat uiteraard wel. Maar die specifiek feministische insteek met haar opzettelijkheid en letterlijkheid hindert mij al net zo als het reciteren van een uitsluitend vrouwelijke of uitsluitend mannelijke afstammingslijn.
Dat neemt niet weg dat de verhalen over deze vrouwen vaak naar de kern van de zaak gaan of daar – beknopt en pregnant, compromisloos en krachtig, vol zinswendingen uit de spreektaal en vol humor – van getuigen. De hedendaagse commentaren bij die zenverhalen doen dat helaas vaak veel minder. Een van de beste verhalen, Eshuns diepe ding, getuigt evenwel van een bijzonder soort feminisme. Het verhaal is behoorlijk puberaal en scabreus maar laat dat u vooral niet afschrikken.

Eshun was een non uit het klooster van Saijoji. De abt van dit klooster wou een boodschap sturen naar de abt van het grote klooster van Engakuji. Die abt stond erom bekend dat hij bezoekers grof behandelde. Geen van de monniken van Saijoji waagde zich deze reis op zich te nemen. Alleen Eshun meldde zich vrijwillig. Toen de monniken haar door de hoofdpoort zagen binnenkomen, kwam er een monnik snel te voorschijn, trok zijn monnikskleed omhoog en zei: ‘Het ding van de monnik is een meter lang, wat zeg je nu?’.
Eshun trok rustig haar kleed omhoog, spreidde haar benen en zei: ‘Het ding van de non is oneindig diep’. Zij liet haar kleed vallen en vervolgde haar weg door de poort zonder nog eens lastig gevallen te worden.

Jaarlijks op 15 februari herdenken de Mahayana-boeddhisten in Oost-Azië, vooral in Japan en Taiwan, het sterven van Boeddha. De dood van de Boeddha wordt ook wel Parinirvana of Parinibbana genoemd. Op deze toch wel feestelijke dag herdenken de mahayana-boeddhisten dat de Boeddha het Parinirvana bereikt heeft door de dood van zijn fysieke lichaam en op die manier bevrijd is van de pijn van het fysieke bestaan. Let even op het gebruik van het welbekende ‘para’ zoals ook in bijvoorbeeld de ’paramita’s’, de deugden gezien vanop de andere oever.

Bij het overlijden van wie die tijdens zijn leven het nirwana bereikt heeft, vindt volgens het boeddhisme totale onthechting van de wereld plaats waardoor men ook bevrijd is van de resultaten van oud karma. Er vindt ook geen wedergeboorte plaats. Bij zijn of haar overlijden vallen de vijf skhandhas (lichaam, gevoelens, voorstellingen, intenties en bewustzijn) die een mens ‘samenstellen’, uit elkaar. Een verlichte laat evenwel de vijf skhandhas definitief achter en bereikt zo het compleet nirwana (para-nirvana). Gewone mensen die nog aan het leven gehecht zijn, pakken volgens het boeddhisme na hun dood een nieuw leven op en vervolgen zo hun bestaan in het samsara. En waarheen gaat dan de verlichte na zijn overlijden? De Boeddha weigerde vragen te beantwoorden over waar een boeddha na het overlijden heen gaat. Hij oordeelde dat deze vraag niet aan de orde is en slechts ingegeven wordt door metafysische speculatie. Hij beantwoordde de vraag wel met een wedervraag: "Waar gaat het vuur heen nadat het uitgedoofd is? Gaat het noord, zuid, oost of west?"

Voor ons, gewone stervelingen, geldt deze dag als een ideaal moment om na te denken over de vergankelijkheid, over de eigen toekomstige dood en over de dood van geliefden. Dat hoeft geen uitnodiging tot somberheid of pessimisme te zijn maar het is wel een oproep om vooral dit leven ernstig te nemen.

De teisho van februari is gewijd aan de eerste regel van de Hsin Hsin Ming, een ongemeen krachtig geschrift van de derde zenpatriarch Sengtsan( gestorven in 606). De tekst bekleedt een centrale plaats in de boeddhistische ch’an-traditie. De tekst had en heeft een grote invloed in zen-kringen en gaf aanleiding tot veel commentaren.

De eerste regel ‘De grote weg is niet moeilijk voor wie niet kiest’ werd door tal van zenmeesters geciteerd en bekleedt ook een prominente plaats in de Hegikanroku (De verhalen van de Blauwe Rots). Het hele gedicht heet de essentie van de zenweg te vertolken. Een aanrader dus maar zoals steeds te lezen met de nodige omzichtigheid. De tekst staat zowel in tijd en ruimte heel ver van ons af en dat mag al blijken uit de vertaling van de titel. Geleerden zeggen dat de titel bestaat uit drie ideogrammen die ongeveer het volgende betekenen:

• Hsin betekent geloof (in de dubbele betekenis van het Engelse "belief" en "faith”. Het gaat evenwel om niet om geloven op het gezag van een ander (van leraren, heilige teksten, …) maar om geloof uit de eerste hand, gebaseerd op ervaring, een geloof dat ontspringt aan de wijsheid van verlichting. Hsin betekent zoveel als de objectief gevoelde overtuiging dat alle fenomenen teruggaan op de Ene Geest, op de Boeddha-natuur die onze echte natuur is;
• De tweede Hsin betekent hart of geest (vaak ook samengebald in hartgeest). Het gaat niet om onze geest van alledag maar om de geest die zich verenigt met, die oplost in de allesomvattende Geest
• Ming betekent letterlijk ‘inscriptie’ maar hier gaat het breder naar uitdrukking geven aan, vertolking, schriftelijke neerslag. Ming heeft tegelijk de notie van waarschuwing en aanmoeding of vermaning.

Daar kunnen we dan even mee doen. Maar het geeft meteen een idee van de moeilijkheid om deze teksten te vertalen, laat staat ze als westerling vanuit een heel andere traditie te begrijpen. Ten bewijze de totaal uiteenlopende (Engelse) vertalingen van de titel. De naam van de vertaler leest u telkens tussen de haakjes.

• Trust Mind Inscription (Hae Kwang)
• Inscription on Trust in the Mind (Burton Watson)
• Inscribed On the Believing Mind (Daisetsu Teitarõ Suzuki)
• On Believing in Mind (Daisetsu Teitarõ Suzuki)
• Words Inscribed on the Believing Mind (Heinrich Dumoulin)
• Verses On the Faith Mind (Richard B. Clarke)
• On Faith in Mind (Dusan Pajin)
• Faith in Mind (Sheng-yen)
• Trusting In Mind (Hae Kwang)
• On Trust in the Heart (Christmas Humphreys)
• Trust in the Heart (Thomas Cleary)
• Poem on the Trust in the Heart (Thomas Cleary)
• Trusting In Mind (Stanley Lombardo)
• Song of Trusting the Heart (translator unknown)
• A Poetical Manuscript on Belief in the Mind (Katsuki Sekida)
• The Mind of Absolute Trust (Stephen Mitchell)
• The Mind of Absolute Trust (Robert F. Olson)
• The Perfect Way (translator unknown)

Mijn voorkeur gaat duidelijk uit naar de keuzes van Humphreys en Cleary. En u?

Het onderdeeltje ‘Poezie’ krijgt het bezoek van twee grote dichters en een al even indrukwekkende dichteres. Onlangs raakte ik in gesprek met een hoogleraar filosofie met wie ik in een ver verleden mijn studies Germaanse gedaan had. Allebei hadden we toen literatuur als specialisatie. En ik vroeg ‘m van wie hij het meeste geleerd had over zichzelf, over de mens en over de condition humaine. Hij twijfelde niet lang en koos voor de literatuur: ’Met als voorbehoud uiteraard dat het grote literatuur is en die is schaars, misschien veel schaarser dan de overvolle bibliotheken doen vermoeden’.

Vanuit die overweging koos ik opnieuw een drietal gedichten die al vele jaren mijn zenpraktijk zijn blijven begeleiden. Het gedicht van Kavafis windt er geen doekjes om: op het leven kun je antwoorden met een ja of met een neen. Beide antwoorden zijn valabel en hebben hun rechten maar zij komen onherroepelijk op een heel ander einde uit. De dichteres Vasalis heeft het over een eeuwigheid wachten omhuld door de broze schelp van dit eigenste moment. En met Borges is de cirkel rond. De 85-jarige dichter heeft al te vaak ‘neen’ of ‘liever niet’ of ‘toch maar beter niet’ gezegd tegen het leven en zou het bij een tweede beurt helemaal anders aanpakken. Het lijkt een luchthartig gedicht maar vergis je niet: het torst de ernst en de zwaarte van een lang en moeilijk leven. Naar de rubriek ‘Poezie’.

Geven - lees: liefdadigheid, generositeit, … - is een essentiële deugd in elke religie. In het boeddhisme is het zelfs zo essentieel dat het als ‘dana’ onderdeel is van de paramita’s en er zelfs de eerste plaats bekleedt (meer lezen over de paramita’s).

Geven omvat uiteraard het geven van materiële hulp aan wie behoeftig is maar het omvat bijvoorbeeld ook spirituele begeleiding van wie zoekende is en liefhebbende vriendelijkheid voor iedereen.

Het boeddhisme heeft evenwel minstens evenveel aandacht voor de zuivere dan wel onzuivere motivatie van waaruit wij geven.
Onzuivere motieven zijn volgens de Anguttara Nikaya bijvoorbeeld: schaamte of vrees voor intimidatie als we niet zouden geven, geven om iets terug te krijgen of geven om daar zelf een goed gevoel aan over te houden. De idee dat geven zou zorgen voor een beter karma en dus uitzicht op een betere/hogere hergeboorte in een volgend leven, geldt eveneens als een onzuiver motief. De Boeddha was duidelijk: je moet geven zonder verwachting van een beloning, zonder gehecht te zijn aan wat je geeft noch aan wie het ontvangt. Want uiteindelijk is er niemand die geeft en niemand die ontvangt.
Geven vanuit een zuivere motivatie heet ‘dana paramita’ en is zowel het fundament van spirituele ontwikkeling als het zaadje waaruit inzicht ontkiemt.

Zoals elk jaar schenkt Maha Karuna Leuven in de eindejaarsperiode een deel van haar kasgeld (20%) aan o.a.:

• SISP vzw (kinderen in India);
• Saancho vzw (kinderen in Nepal);
• De fiscale winst van de stortingen van het vorige fiscaal jaar jaar werd gegroepeerd met een individuele storting aan Vredeseilanden.

Beide organisaties stuurden een kaartje om ons te bedanken voor de gift. Bij deze dus aan iedereen: dankjewel.

Recent verscheen bij uitgeverij Asoka Het verborgen licht. Verhalen van 25 eeuwen verlichte vrouwen. De originele Amerikaanse versie had het over ‘The Hidden Lamp’ en dat lijkt me correcter. De inleiding van Zoketsu Norman Fisher stelt dat de klassieke verzamelingen zenverhalen zijn voortgekomen ‘uit een vrijwel uitsluitend mannelijke beoefeningspraktijk wat zich ook weerspiegelt in hun stijl: beknopt en pregnant, compromisloos, krachtig, vol zinswendingen uit de spreektaal en vol humor, soms (maar niet altijd) nuttig – en in het algemeen veeleer terughoudend’. Nou, die zit.
Deze verzameling verhalen van 25 eeuwen verlichte vrouwen moet de balans wat meer in evenwicht brengen. En dus draagt een bonte stoet zenmeesteressen (die benaming alleen al) voorzien van rakusu’s in de meest diverse kleuren, verhalen aan van strijdvaardige ‘zusters’, ‘grootmoeders’, vaak naamloos, die de beter bekende mannelijke zenleraren wel even een koekje van eigen deeg serveerden (of net niet serveerden, dat kwam ook voor).
Het onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke zenleraren en bij uitbreiding allen die de weg van zen gaan, is vanuit een absoluut standpunt niet echt belangrijk maar vanuit een relatief standpunt is het dat uiteraard wel. Maar die specifiek feministische insteek met haar opzettelijkheid en letterlijkheid hindert mij al net zo als het reciteren van een uitsluitend vrouwelijke of uitsluitend mannelijke afstammingslijn.
Dat neemt niet weg dat de verhalen over deze vrouwen vaak naar de kern van de zaak gaan of daar – beknopt en pregnant, compromisloos en krachtig, vol zinswendingen uit de spreektaal en vol humor – van getuigen. De hedendaagse commentaren bij die zenverhalen doen dat helaas vaak veel minder. Een van de beste verhalen, Eshuns diepe ding, getuigt evenwel van een bijzonder soort feminisme. Het verhaal is behoorlijk puberaal en scabreus maar laat dat u vooral niet afschrikken.

Eshun was een non uit het klooster van Saijoji. De abt van dit klooster wou een boodschap sturen naar de abt van het grote klooster van Engakuji. Die abt stond erom bekend dat hij bezoekers grof behandelde. Geen van de monniken van Saijoji waagde zich deze reis op zich te nemen. Alleen Eshun meldde zich vrijwillig. Toen de monniken haar door de hoofdpoort zagen binnenkomen, kwam er een monnik snel te voorschijn, trok zijn monnikskleed omhoog en zei: ‘Het ding van de monnik is een meter lang, wat zeg je nu?’.
Eshun trok rustig haar kleed omhoog, spreidde haar benen en zei: ‘Het ding van de non is oneindig diep’. Zij liet haar kleed vallen en vervolgde haar weg door de poort zonder nog eens lastig gevallen te worden.

Jaarlijks op 15 februari herdenken de Mahayana-boeddhisten in Oost-Azië, vooral in Japan en Taiwan, het sterven van Boeddha. De dood van de Boeddha wordt ook wel Parinirvana of Parinibbana genoemd. Op deze toch wel feestelijke dag herdenken de mahayana-boeddhisten dat de Boeddha het Parinirvana bereikt heeft door de dood van zijn fysieke lichaam en op die manier bevrijd is van de pijn van het fysieke bestaan. Let even op het gebruik van het welbekende ‘para’ zoals ook in bijvoorbeeld de ’paramita’s’, de deugden gezien vanop de andere oever.

Bij het overlijden van wie die tijdens zijn leven het nirwana bereikt heeft, vindt volgens het boeddhisme totale onthechting van de wereld plaats waardoor men ook bevrijd is van de resultaten van oud karma. Er vindt ook geen wedergeboorte plaats. Bij zijn of haar overlijden vallen de vijf skhandhas (lichaam, gevoelens, voorstellingen, intenties en bewustzijn) die een mens ‘samenstellen’, uit elkaar. Een verlichte laat evenwel de vijf skhandhas definitief achter en bereikt zo het compleet nirwana (para-nirvana). Gewone mensen die nog aan het leven gehecht zijn, pakken volgens het boeddhisme na hun dood een nieuw leven op en vervolgen zo hun bestaan in het samsara. En waarheen gaat dan de verlichte na zijn overlijden? De Boeddha weigerde vragen te beantwoorden over waar een boeddha na het overlijden heen gaat. Hij oordeelde dat deze vraag niet aan de orde is en slechts ingegeven wordt door metafysische speculatie. Hij beantwoordde de vraag wel met een wedervraag: "Waar gaat het vuur heen nadat het uitgedoofd is? Gaat het noord, zuid, oost of west?"

Voor ons, gewone stervelingen, geldt deze dag als een ideaal moment om na te denken over de vergankelijkheid, over de eigen toekomstige dood en over de dood van geliefden. Dat hoeft geen uitnodiging tot somberheid of pessimisme te zijn maar het is wel een oproep om vooral dit leven ernstig te nemen.

De teisho van februari is gewijd aan de eerste regel van de Hsin Hsin Ming, een ongemeen krachtig geschrift van de derde zenpatriarch Sengtsan( gestorven in 606). De tekst bekleedt een centrale plaats in de boeddhistische ch’an-traditie. De tekst had en heeft een grote invloed in zen-kringen en gaf aanleiding tot veel commentaren.

De eerste regel ‘De grote weg is niet moeilijk voor wie niet kiest’ werd door tal van zenmeesters geciteerd en bekleedt ook een prominente plaats in de Hegikanroku (De verhalen van de Blauwe Rots). Het hele gedicht heet de essentie van de zenweg te vertolken. Een aanrader dus maar zoals steeds te lezen met de nodige omzichtigheid. De tekst staat zowel in tijd en ruimte heel ver van ons af en dat mag al blijken uit de vertaling van de titel. Geleerden zeggen dat de titel bestaat uit drie ideogrammen die ongeveer het volgende betekenen:

• Hsin betekent geloof (in de dubbele betekenis van het Engelse "belief" en "faith”. Het gaat evenwel om niet om geloven op het gezag van een ander (van leraren, heilige teksten, …) maar om geloof uit de eerste hand, gebaseerd op ervaring, een geloof dat ontspringt aan de wijsheid van verlichting. Hsin betekent zoveel als de objectief gevoelde overtuiging dat alle fenomenen teruggaan op de Ene Geest, op de Boeddha-natuur die onze echte natuur is;
• De tweede Hsin betekent hart of geest (vaak ook samengebald in hartgeest). Het gaat niet om onze geest van alledag maar om de geest die zich verenigt met, die oplost in de allesomvattende Geest
• Ming betekent letterlijk ‘inscriptie’ maar hier gaat het breder naar uitdrukking geven aan, vertolking, schriftelijke neerslag. Ming heeft tegelijk de notie van waarschuwing en aanmoeding of vermaning.

Daar kunnen we dan even mee doen. Maar het geeft meteen een idee van de moeilijkheid om deze teksten te vertalen, laat staat ze als westerling vanuit een heel andere traditie te begrijpen. Ten bewijze de totaal uiteenlopende (Engelse) vertalingen van de titel. De naam van de vertaler leest u telkens tussen de haakjes.

• Trust Mind Inscription (Hae Kwang)
• Inscription on Trust in the Mind (Burton Watson)
• Inscribed On the Believing Mind (Daisetsu Teitarõ Suzuki)
• On Believing in Mind (Daisetsu Teitarõ Suzuki)
• Words Inscribed on the Believing Mind (Heinrich Dumoulin)
• Verses On the Faith Mind (Richard B. Clarke)
• On Faith in Mind (Dusan Pajin)
• Faith in Mind (Sheng-yen)
• Trusting In Mind (Hae Kwang)
• On Trust in the Heart (Christmas Humphreys)
• Trust in the Heart (Thomas Cleary)
• Poem on the Trust in the Heart (Thomas Cleary)
• Trusting In Mind (Stanley Lombardo)
• Song of Trusting the Heart (translator unknown)
• A Poetical Manuscript on Belief in the Mind (Katsuki Sekida)
• The Mind of Absolute Trust (Stephen Mitchell)
• The Mind of Absolute Trust (Robert F. Olson)
• The Perfect Way (translator unknown)

Mijn voorkeur gaat duidelijk uit naar de keuzes van Humphreys en Cleary. En u?

Het onderdeeltje ‘Poezie’ krijgt het bezoek van twee grote dichters en een al even indrukwekkende dichteres. Onlangs raakte ik in gesprek met een hoogleraar filosofie met wie ik in een ver verleden mijn studies Germaanse gedaan had. Allebei hadden we toen literatuur als specialisatie. En ik vroeg ‘m van wie hij het meeste geleerd had over zichzelf, over de mens en over de condition humaine. Hij twijfelde niet lang en koos voor de literatuur: ’Met als voorbehoud uiteraard dat het grote literatuur is en die is schaars, misschien veel schaarser dan de overvolle bibliotheken doen vermoeden’.

Vanuit die overweging koos ik opnieuw een drietal gedichten die al vele jaren mijn zenpraktijk zijn blijven begeleiden. Het gedicht van Kavafis windt er geen doekjes om: op het leven kun je antwoorden met een ja of met een neen. Beide antwoorden zijn valabel en hebben hun rechten maar zij komen onherroepelijk op een heel ander einde uit. De dichteres Vasalis heeft het over een eeuwigheid wachten omhuld door de broze schelp van dit eigenste moment. En met Borges is de cirkel rond. De 85-jarige dichter heeft al te vaak ‘neen’ of ‘liever niet’ of ‘toch maar beter niet’ gezegd tegen het leven en zou het bij een tweede beurt helemaal anders aanpakken. Het lijkt een luchthartig gedicht maar vergis je niet: het torst de ernst en de zwaarte van een lang en moeilijk leven. Naar de rubriek ‘Poezie’.

Geven - lees: liefdadigheid, generositeit, … - is een essentiële deugd in elke religie. In het boeddhisme is het zelfs zo essentieel dat het als ‘dana’ onderdeel is van de paramita’s en er zelfs de eerste plaats bekleedt (meer lezen over de paramita’s).

Geven omvat uiteraard het geven van materiële hulp aan wie behoeftig is maar het omvat bijvoorbeeld ook spirituele begeleiding van wie zoekende is en liefhebbende vriendelijkheid voor iedereen.

Het boeddhisme heeft evenwel minstens evenveel aandacht voor de zuivere dan wel onzuivere motivatie van waaruit wij geven.
Onzuivere motieven zijn volgens de Anguttara Nikaya bijvoorbeeld: schaamte of vrees voor intimidatie als we niet zouden geven, geven om iets terug te krijgen of geven om daar zelf een goed gevoel aan over te houden. De idee dat geven zou zorgen voor een beter karma en dus uitzicht op een betere/hogere hergeboorte in een volgend leven, geldt eveneens als een onzuiver motief. De Boeddha was duidelijk: je moet geven zonder verwachting van een beloning, zonder gehecht te zijn aan wat je geeft noch aan wie het ontvangt. Want uiteindelijk is er niemand die geeft en niemand die ontvangt.
Geven vanuit een zuivere motivatie heet ‘dana paramita’ en is zowel het fundament van spirituele ontwikkeling als het zaadje waaruit inzicht ontkiemt.

Zoals elk jaar schenkt Maha Karuna Leuven in de eindejaarsperiode een deel van haar kasgeld (20%) aan o.a.:

• SISP vzw (kinderen in India);
• Saancho vzw (kinderen in Nepal);
• De fiscale winst van de stortingen van het vorige fiscaal jaar jaar werd gegroepeerd met een individuele storting aan Vredeseilanden.

Beide organisaties stuurden een kaartje om ons te bedanken voor de gift. Bij deze dus aan iedereen: dankjewel.

Recent verscheen bij uitgeverij Asoka Het verborgen licht. Verhalen van 25 eeuwen verlichte vrouwen. De originele Amerikaanse versie had het over ‘The Hidden Lamp’ en dat lijkt me correcter. De inleiding van Zoketsu Norman Fisher stelt dat de klassieke verzamelingen zenverhalen zijn voortgekomen ‘uit een vrijwel uitsluitend mannelijke beoefeningspraktijk wat zich ook weerspiegelt in hun stijl: beknopt en pregnant, compromisloos, krachtig, vol zinswendingen uit de spreektaal en vol humor, soms (maar niet altijd) nuttig – en in het algemeen veeleer terughoudend’. Nou, die zit.
Deze verzameling verhalen van 25 eeuwen verlichte vrouwen moet de balans wat meer in evenwicht brengen. En dus draagt een bonte stoet zenmeesteressen (die benaming alleen al) voorzien van rakusu’s in de meest diverse kleuren, verhalen aan van strijdvaardige ‘zusters’, ‘grootmoeders’, vaak naamloos, die de beter bekende mannelijke zenleraren wel even een koekje van eigen deeg serveerden (of net niet serveerden, dat kwam ook voor).
Het onderscheid tussen mannelijke en vrouwelijke zenleraren en bij uitbreiding allen die de weg van zen gaan, is vanuit een absoluut standpunt niet echt belangrijk maar vanuit een relatief standpunt is het dat uiteraard wel. Maar die specifiek feministische insteek met haar opzettelijkheid en letterlijkheid hindert mij al net zo als het reciteren van een uitsluitend vrouwelijke of uitsluitend mannelijke afstammingslijn.
Dat neemt niet weg dat de verhalen over deze vrouwen vaak naar de kern van de zaak gaan of daar – beknopt en pregnant, compromisloos en krachtig, vol zinswendingen uit de spreektaal en vol humor – van getuigen. De hedendaagse commentaren bij die zenverhalen doen dat helaas vaak veel minder. Een van de beste verhalen, Eshuns diepe ding, getuigt evenwel van een bijzonder soort feminisme. Het verhaal is behoorlijk puberaal en scabreus maar laat dat u vooral niet afschrikken.

Eshun was een non uit het klooster van Saijoji. De abt van dit klooster wou een boodschap sturen naar de abt van het grote klooster van Engakuji. Die abt stond erom bekend dat hij bezoekers grof behandelde. Geen van de monniken van Saijoji waagde zich deze reis op zich te nemen. Alleen Eshun meldde zich vrijwillig. Toen de monniken haar door de hoofdpoort zagen binnenkomen, kwam er een monnik snel te voorschijn, trok zijn monnikskleed omhoog en zei: ‘Het ding van de monnik is een meter lang, wat zeg je nu?’.
Eshun trok rustig haar kleed omhoog, spreidde haar benen en zei: ‘Het ding van de non is oneindig diep’. Zij liet haar kleed vallen en vervolgde haar weg door de poort zonder nog eens lastig gevallen te worden.

Jaarlijks op 15 februari herdenken de Mahayana-boeddhisten in Oost-Azië, vooral in Japan en Taiwan, het sterven van Boeddha. De dood van de Boeddha wordt ook wel Parinirvana of Parinibbana genoemd. Op deze toch wel feestelijke dag herdenken de mahayana-boeddhisten dat de Boeddha het Parinirvana bereikt heeft door de dood van zijn fysieke lichaam en op die manier bevrijd is van de pijn van het fysieke bestaan. Let even op het gebruik van het welbekende ‘para’ zoals ook in bijvoorbeeld de ’paramita’s’, de deugden gezien vanop de andere oever.

Bij het overlijden van wie die tijdens zijn leven het nirwana bereikt heeft, vindt volgens het boeddhisme totale onthechting van de wereld plaats waardoor men ook bevrijd is van de resultaten van oud karma. Er vindt ook geen wedergeboorte plaats. Bij zijn of haar overlijden vallen de vijf skhandhas (lichaam, gevoelens, voorstellingen, intenties en bewustzijn) die een mens ‘samenstellen’, uit elkaar. Een verlichte laat evenwel de vijf skhandhas definitief achter en bereikt zo het compleet nirwana (para-nirvana). Gewone mensen die nog aan het leven gehecht zijn, pakken volgens het boeddhisme na hun dood een nieuw leven op en vervolgen zo hun bestaan in het samsara. En waarheen gaat dan de verlichte na zijn overlijden? De Boeddha weigerde vragen te beantwoorden over waar een boeddha na het overlijden heen gaat. Hij oordeelde dat deze vraag niet aan de orde is en slechts ingegeven wordt door metafysische speculatie. Hij beantwoordde de vraag wel met een wedervraag: "Waar gaat het vuur heen nadat het uitgedoofd is? Gaat het noord, zuid, oost of west?"

Voor ons, gewone stervelingen, geldt deze dag als een ideaal moment om na te denken over de vergankelijkheid, over de eigen toekomstige dood en over de dood van geliefden. Dat hoeft geen uitnodiging tot somberheid of pessimisme te zijn maar het is wel een oproep om vooral dit leven ernstig te nemen.

De teisho van februari is gewijd aan de eerste regel van de Hsin Hsin Ming, een ongemeen krachtig geschrift van de derde zenpatriarch Sengtsan( gestorven in 606). De tekst bekleedt een centrale plaats in de boeddhistische ch’an-traditie. De tekst had en heeft een grote invloed in zen-kringen en gaf aanleiding tot veel commentaren.

De eerste regel ‘De grote weg is niet moeilijk voor wie niet kiest’ werd door tal van zenmeesters geciteerd en bekleedt ook een prominente plaats in de Hegikanroku (De verhalen van de Blauwe Rots). Het hele gedicht heet de essentie van de zenweg te vertolken. Een aanrader dus maar zoals steeds te lezen met de nodige omzichtigheid. De tekst staat zowel in tijd en ruimte heel ver van ons af en dat mag al blijken uit de vertaling van de titel. Geleerden zeggen dat de titel bestaat uit drie ideogrammen die ongeveer het volgende betekenen:

• Hsin betekent geloof (in de dubbele betekenis van het Engelse "belief" en "faith”. Het gaat evenwel om niet om geloven op het gezag van een ander (van leraren, heilige teksten, …) maar om geloof uit de eerste hand, gebaseerd op ervaring, een geloof dat ontspringt aan de wijsheid van verlichting. Hsin betekent zoveel als de objectief gevoelde overtuiging dat alle fenomenen teruggaan op de Ene Geest, op de Boeddha-natuur die onze echte natuur is;
• De tweede Hsin betekent hart of geest (vaak ook samengebald in hartgeest). Het gaat niet om onze geest van alledag maar om de geest die zich verenigt met, die oplost in de allesomvattende Geest
• Ming betekent letterlijk ‘inscriptie’ maar hier gaat het breder naar uitdrukking geven aan, vertolking, schriftelijke neerslag. Ming heeft tegelijk de notie van waarschuwing en aanmoeding of vermaning.

Daar kunnen we dan even mee doen. Maar het geeft meteen een idee van de moeilijkheid om deze teksten te vertalen, laat staat ze als westerling vanuit een heel andere traditie te begrijpen. Ten bewijze de totaal uiteenlopende (Engelse) vertalingen van de titel. De naam van de vertaler leest u telkens tussen de haakjes.

• Trust Mind Inscription (Hae Kwang)
• Inscription on Trust in the Mind (Burton Watson)
• Inscribed On the Believing Mind (Daisetsu Teitarõ Suzuki)
• On Believing in Mind (Daisetsu Teitarõ Suzuki)
• Words Inscribed on the Believing Mind (Heinrich Dumoulin)
• Verses On the Faith Mind (Richard B. Clarke)
• On Faith in Mind (Dusan Pajin)
• Faith in Mind (Sheng-yen)
• Trusting In Mind (Hae Kwang)
• On Trust in the Heart (Christmas Humphreys)
• Trust in the Heart (Thomas Cleary)
• Poem on the Trust in the Heart (Thomas Cleary)
• Trusting In Mind (Stanley Lombardo)
• Song of Trusting the Heart (translator unknown)
• A Poetical Manuscript on Belief in the Mind (Katsuki Sekida)
• The Mind of Absolute Trust (Stephen Mitchell)
• The Mind of Absolute Trust (Robert F. Olson)
• The Perfect Way (translator unknown)

Mijn voorkeur gaat duidelijk uit naar de keuzes van Humphreys en Cleary. En u?

Het onderdeeltje ‘Poezie’ krijgt het bezoek van twee grote dichters en een al even indrukwekkende dichteres. Onlangs raakte ik in gesprek met een hoogleraar filosofie met wie ik in een ver verleden mijn studies Germaanse gedaan had. Allebei hadden we toen literatuur als specialisatie. En ik vroeg ‘m van wie hij het meeste geleerd had over zichzelf, over de mens en over de condition humaine. Hij twijfelde niet lang en koos voor de literatuur: ’Met als voorbehoud uiteraard dat het grote literatuur is en die is schaars, misschien veel schaarser dan de overvolle bibliotheken doen vermoeden’.

Vanuit die overweging koos ik opnieuw een drietal gedichten die al vele jaren mijn zenpraktijk zijn blijven begeleiden. Het gedicht van Kavafis windt er geen doekjes om: op het leven kun je antwoorden met een ja of met een neen. Beide antwoorden zijn valabel en hebben hun rechten maar zij komen onherroepelijk op een heel ander einde uit. De dichteres Vasalis heeft het over een eeuwigheid wachten omhuld door de broze schelp van dit eigenste moment. En met Borges is de cirkel rond. De 85-jarige dichter heeft al te vaak ‘neen’ of ‘liever niet’ of ‘toch maar beter niet’ gezegd tegen het leven en zou het bij een tweede beurt helemaal anders aanpakken. Het lijkt een luchthartig gedicht maar vergis je niet: het torst de ernst en de zwaarte van een lang en moeilijk leven. Naar de rubriek ‘Poezie’.

Geven - lees: liefdadigheid, generositeit, … - is een essentiële deugd in elke religie. In het boeddhisme is het zelfs zo essentieel dat het als ‘dana’ onderdeel is van de paramita’s en er zelfs de eerste plaats bekleedt (meer lezen over de paramita’s).

Geven omvat uiteraard het geven van materiële hulp aan wie behoeftig is maar het omvat bijvoorbeeld ook spirituele begeleiding van wie zoekende is en liefhebbende vriendelijkheid voor iedereen.

Het boeddhisme heeft evenwel minstens evenveel aandacht voor de zuivere dan wel onzuivere motivatie van waaruit wij geven.
Onzuivere motieven zijn volgens de Anguttara Nikaya bijvoorbeeld: schaamte of vrees voor intimidatie als we niet zouden geven, geven om iets terug te krijgen of geven om daar zelf een goed gevoel aan over te houden. De idee dat geven zou zorgen voor een beter karma en dus uitzicht op een betere/hogere hergeboorte in een volgend leven, geldt eveneens als een onzuiver motief. De Boeddha was duidelijk: je moet geven zonder verwachting van een beloning, zonder gehecht te zijn aan wat je geeft noch aan wie het ontvangt. Want uiteindelijk is er niemand die geeft en niemand die ontvangt.
Geven vanuit een zuivere motivatie heet ‘dana paramita’ en is zowel het fundament van spirituele ontwikkeling als het zaadje waaruit inzicht ontkiemt.

Zoals elk jaar schenkt Maha Karuna Leuven in de eindejaarsperiode een deel van haar kasgeld (20%) aan o.a.:

• SISP vzw (kinderen in India);
• Saancho vzw (kinderen in Nepal);
• De fiscale winst van de stortingen van het vorige fiscaal jaar jaar werd gegroepeerd met een individuele storting aan Vredeseilanden.

Beide organisaties stuurden een kaartje om ons te bedanken voor de gift. Bij deze dus aan iedereen: dankjewel.