Hoe talloos de levende wezens ook zijn,
ik beloof ze allen te bevrijden.

Hoe onpeilbaar de oorzaak van lijden ook is,
ik beloof die geheel te verwijderen.

Hoe talloos de poortloze poorten ook zijn,
ik beloof ze binnen te gaan.

Hoe oneindig het pad van ontwaken ook is,
ik ga daarvan de belichaming aan.

Hartsutra van de wijsheid voorbij alle wijsheid

Toen de Bodhisattva die aan alle noodkreten gehoor geeft
in de stroom van Wijsheid voorbij alle Wijsheid was gegaan,
aanschouwde Ze de vormen van bestaan, vijf in getal,
en zag de wezensgrond daarvan als leeg.

Hier, Shariputra, is vorm Leegte, Leegte vorm,
is vorm niet gescheiden van de Leegte, Leegte niet gescheiden van de vorm,
al wat vorm uitdrukt is Leegte, al wat Leegte is heeft vorm.
Zo is het ook met voelen en met denken, motivatie en gewaarzijn.

Oh Shariputra, hier is elke zijnsvorm Leegte, niet voortgebracht, niet eindigend,
noch zuiver noch onzuiver, noch volmaakt noch onvolmaakt.
Zo, Shariputra, is er in de Leegte ook geen vorm en geen gevoel,
geen denken en geen motivatie en evenmin gewaarzijn.

Zo is er in de Leegte ook geen oog of oor, geen neus of tong,
geen lichaam en geen geest, geen vorm, klank, geur of smaak,
geen aanraking en ook geen voorstelling of beeld,
geen veld van waarneming, geen geestelijk bewustzijn.

Zo is er in de Leegte geen ontwetend-zijn en ook geen einde van onwetend-zijn,
geen ouderdom en dood, geen einde ook van ouderdom en dood,
geen lijden, ook geen oorzaak en geen opheffing van lijden,
geen weg en ook geen inzicht, geen bereiken en geen niet-bereiken.

Gedragen door de Wijsheid voorbij alle Wijsheid
verblijft de Bodhisattva waar geen grens bestaat.
Vrij van grenzen kent de bodhisattva ook geen angst,
maakt al het valse ongedaan en bereikt zo het verwijlen in Nirwana.

Door in Wijsheid voorbij alle Wijsheid te verblijven
hebben al degenen die ontwaakt zijn, doorheen alle tijden,
allen die ontwaakt zijn in verleden, toekomst, heden,
de hoogste verlichting volkomen ervaren.

Weet dan dat de Wijsheid voorbij alle Wijsheid hét diepste woord is,
dat vanuit het hart opwelt,
dat opwelt uit het allerdiepste inzicht,
het volmaakte woord dat alle lijden lenigt.

Dit is het woord dat waar is, niet meer vertekend door illusie,
het woord dat uit het hart komt en dat luidt:
gegaan, gegaan, voorbijgegaan, en met alles samen zelfs voorbijgegaan aan het
voorbijgaan.
Ontwaakt zijn!

De weg is fundamenteel volmaakt en vervult alles. Waarom maken we dan onderscheid tussen beoefening en verwezenlijking? Het voertuig van de dharma beweegt zich vrij en onbelemmerd. Waartoe dient dan menselijke inspanning? De Boeddhanatuur overstijgt zonder twijfel alle stof van de wereld. Wie gelooft dan dat er een middel bestaat om hem schoon te poetsen? Hij is nooit verwijderd van de plaats waar je je nu bevindt. Wat heeft het dan voor zin om naar allerlei plaatsen te gaan om hem te beoefenen.

Maar bij het allerkleinste onderscheid zal de weg even ver van ons verwijderd zijn als de hemel van de aarde. Bij de geringste neiging tot voorkeur of afkeer zal de geest zich verliezen in verwarring. Stel dat je trots wordt op je door oefening verworven inzichten, daarmee verlaag je je eigen verlichte staat omdat je slechts een fractie ziet van de wijsheid waarvan alles is doordrongen. Je vergist je als je denkt de hemel te kunnen bestormen. Je maakt pas de eerste stappen over de grenzen, maar schiet nog tekort wat betreft de belangrijkste weg van de volledige bevrijding.

Moet ik hier nu echt opnieuw spreken over de Boeddha, die een aangeboren inzicht had. De invloed van zijn zes jaar mediteren strekt zich tot dit moment uit. Of moet ik je aan Bodhidharma's overdracht van de geestzegel herinneren? De faam van zijn negenjarige zitten wordt tot op heden herdacht. En omdat het met alle patriarchen en wijzen zo verging, is het onbegrijpelijk dat mensen van deze tijd zich onttrekken aan het volgen van de weg.

Daarom zouden we moeten stoppen met een praktijk gebaseerd op verstandelijk inzicht, het bestuderen van woorden en het naleven van wijze spreuken, om een stap terug te kunnen doen en onze blik naar binnen te richten en zo ons zelf te verlichten. Als je de realiteit zoals ze is wilt bereiken, dien je de realiteit zoals ze is te beoefenen.
Voor zazen is een rustige kamer nodig. Eet en drink matig. Zet alle zorgen opzij en stop met alle activiteiten. Denk niet in termen van goed en kwaad. Laat je niet leiden door voorkeur en afkeer. Stop alle beweging van het bewustzijn en het oordelen over opkomende gedachten en gevoelens. Maak je geen illusies een Boeddha te worden.
Verder heeft zazen niets van doen met zitten of liggen. Op de vloer van de plek waar je regelmatig zazen beoefent, leg je een dikke mat neer, waarop een kussen wordt geplaatst. Zit in de halve lotus- of volledige lotushouding. In de volledige lotushouding leg je eerst de rechtervoet op het linker dijbeen en daarna de linkervoet op het rechter dijbeen. In de halve lotushouding leg je de linkervoet gewoon op het rechter dijbeen en rust de rechtervoet op de grond. Je kleding en je riem dienen ruim te zitten en net te zijn.
Leg daarna de rechterhand op de linkervoet en de linkerhand in de naar boven gekeerde handpalm van de rechterhand, terwijl de duimtoppen elkaar lichtjes raken. Ga dan recht zitten in een correcte lichaamshouding, waarbij je noch naar links of rechts, noch naar voren of naar achteren helt. Verzeker jezelf ervan dat je oren zich op één vlak met de schouders bevinden en dat de neus op dezelfde verticale lijn ligt als de navel. Plaats de tong tegen de voorkant van het gehemelte, terwijl je tanden en lippen beide op elkaar houdt. De ogen moeten altijd open blijven en je dient lichtjes door de neus te ademen. Als je deze houding hebt aangenomen, haal enkele keren diep adem, adem in en adem uit, beweeg je lichaam naar links en naar rechts en zet jezelf in een stevige, roerloze positie. Denk aan niet-denken. Hoe denk je aan niet-denken? Door voorbij het denken en het niet-denken te denken.

De zazen waarover ik spreek is geen methode om te leren mediteren. Het is simpelweg de Dharmapoort naar kalmte en geluk, de beoefeningrealisatie van totale en opperste verlichting. Het is de openbaring van de uiteindelijke werkelijkheid. Het ligt buiten het bereik van de honderdduizend trucs van het ego. Als eenmaal de pointe ervan begrepen is, zul je zijn als de draak die in het water gaat, als de tijger die de berg beklimt. Want je dient te beseffen dat de juiste Dharma zich precies in zazen zelf manifesteert en dat vanaf het begin onwetendheid en verstrooidheid verdreven zullen worden.

Als je na het zitten opstaat, doe dat dan met langzame en rustige bewegingen. Doe het kalm en bedachtzaam. Kom niet plotseling snel omhoog.

Als we het verleden onderzoeken, zien we dat het overstijgen van zowel niet- verlichting als verlichting, zittend en staan sterven helemaal en volledig afhangt van de kracht van zazen.

Men kan verlicht geraken in situaties met een vinger, een vlag, een naald of een houten hamer. Verwerkelijking kan ook tot stand komen met behulp van een vliegenmepper, een vuistslag, een staf of een schreeuw. Het kan niet ten volle worden begrepen door het onderscheidende denken van de mens. Het kan ook niet gekend worden door de beoefening of verwerkelijking van bovennatuurlijke krachten. Het is een toestand die aan het horen en zien van de mens voorbijgaat; het is de toestand die ook voorafgaat aan alle kennis en waarnemingen. Omdat dit zo is, maakt intelligentie of gebrek eraan niets uit. Tussen het domme en het knappe bestaat geen onderscheid. Als je je kracht met heel je wezen concentreert, is dat uit zichzelf al het gaan van de weg. Beoefeningrealisatie is van nature onbesmet en zuiver. Doorgaan met oefenen is een kwestie van alledaagsheid.

In het algemeen wordt zowel in deze als in andere werelden het zegel van de Boeddha gehandhaafd, maar bovenal prevaleert de stijl van onze school, omdat ze uitsluitend gewijd is aan zazen, totaal betrokken is op het roerloze zitten. Hoewel men zegt dat er evenveel geesten als mensen bestaan, volgen ze allemaal de weg, alleen door zazen te beoefenen. Waarom zou je de stoel in je eigen huis verlaten en zonder duidelijk doel op zoek gaan naar stoffige rijken in andere landen? Eén misstap en je bent van de weg, die hier en nu voor je open ligt, afgedwaald.

Je verkeert in de unieke omstandigheid een menselijk lichaam te bezitten. Gebruik je tijd niet nutteloos. Jij kunt het grootse werk van de Boeddha voortzetten. Wie zou volledig kunnen genieten van de vonk van een vuursteen? Daarnaast zijn de vorm en het wezen als dauw op het gras; de menselijke bestemming is als een bliksemschicht, in één tel verschenen en verdwenen, kortstondig als een knippen van je vingers.

Luister alsjeblieft, eerzame volgeling van zen: als je gewend bent de olifant te betasten, hoef je de ware draak niet te wantrouwen. Gebruik je energie voor een methode die direct naar het absolute wijst. Eerbiedig de mens die het volledig heeft verworven, die boven alle menselijke handelen is verheven. Vereenzelvig jezelf met de verlichting van de Boeddha's; volg de eerlijk verkregen erfenis van het samadhi van de patriarchen. Handel steeds op deze wijze en je kunt er zeker van zijn dat je net als hen zult worden. Je schatkamer zal zich vanzelf openen en je zult er gebruik van kunnen maken wanneer je maar wenst.